Matka pani Moniki przed swoją śmiercią sporządziła testament, w którym powołała do całego spadku jedynie swego syna Roberta. Moja Klientka, Pani Monika, została całkowicie pominięta w testamencie. Co zrobić ? Czy w takiej sytuacji przysługuje jakieś roszczenie?
Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego: „Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek).§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.
Innymi słowy, roszczenie o zachowek przysługuje wówczas, gdy osoba uprawniona nie otrzymała należnej jej części majątku spadkowego czy to w drodze dziedziczenia, czy to w postaci zapisu, czy też poprzez uczynioną przez spadkodawcę i zaliczaną do spadku darowiznę. Co ważne, osoba, której przysługuje prawo do zachowku może domagać się wyłącznie zapłaty na jej rzecz określonej kwoty pieniężnej stanowiącej ułamek wartości udziału spadkowego jaki by jej przysługiwał przy dziedziczeniu ustawowym.
Osobami uprawnionymi do zachowku są zstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki, prawnuki) oraz jego małżonek. Natomiast, jeżeli spadkodawca, w chwili śmierci nie miał zstępnych, wówczas prawo do zachowku przysługuje jego małżonkowi oraz rodzicom.
Wobec powyższego, roszczenie o zachowek nie będzie przysługiwało osobom:
- wydziedziczonym w testamencie,
- uznanym orzeczeniem sądu za niegodnych dziedziczenia,
- które odrzuciły spadek,
- które zawarły ze spadkodawcą umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia,
- małżonkowi, przeciwko któremu spadkodawca przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione,
- małżonek pozostający ze spadkodawcą w separacji.
Wysokość należnego zachowku stanowi połowę wartości udziału spadkowego jaki by przypadł uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli natomiast uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni, wówczas zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego.
