USTANOWIENIE ROZDZIELNOŚCI MAJĄTKOWEJ
Zgodnie z art. 52 § 1 i § 2 k.r.o. z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej, przy czym rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Powyższe oznacza, że ustawodawca ograniczył możliwość ustanowienia przymusowej rozdzielności majątkowej do ważnych powodów. Ważny powód ustanowienia rozdzielności majątkowej może stanowić np. stan separacji małżonków, jeżeli nie ma charakteru przejściowego, lecz stanowi skutek trwałego rozkładu pożycia małżonków. W odniesieniu do separacji faktycznej wskazał Sąd Najwyższy, że cechować się ona musi brakiem możliwości współdziałania w zarządzie majątkiem wspólnym (wyrok z dnia 13 maja 1997 r., III CKN 51/97, OSNC 1997, nr 12, poz. 194 oraz wyrok z dnia 4 czerwca 2000 r., III CK 126/03, M. Praw. 2004, nr 13, s. 582).
Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej będzie zatem możliwe, gdy strony nie zamieszkują razem i nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, a także gdy stron nie łączą więzy gospodarcze. W sprawie o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami nie ma znaczenia, czy między stronami zachodzi zupełny i trwały rozkład pożycia, co badane jest w sprawie o rozwód. Jednak pozostawanie przez strony w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej przy jednoczesnej separacji faktycznej i braku kontaktu prowadzi do istotnych komplikacji przy dokonywaniu czynności związanych z zarządem majątkiem wspólnym. Separacja faktyczna stron musi mieć charakter trwały, a nadto między stronami musi występować brak porozumienia co do kwestii finansowych. Strony nie dokonują wspólnie żadnych czynności zarządu majątkiem wspólnym, natomiast każde z nich samodzielnie zarządza tymi jego składnikami, które znajdują się obecnie w jego posiadaniu. Okoliczności sprawy powinny wskazywać, że strony na tyle oddaliły się od siebie, że nie są w stanie porozumieć się w żadnych kwestiach związanych z zarządem majątkiem wspólnym.
Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym (por. wyrok SN z dnia 11 grudnia 2008 r., II CSK 371/08, OSNC 2009, nr 12, poz. 171). Na podkreślenie zasługuje, że zniesienie wspólności majątkowej z datą wsteczną może być orzeczone tylko w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych, za czym przemawia wzgląd na ochronę interesu wierzycieli każdego z małżonków, przy rozważaniu zaś takiego zniesienia sąd musi rozważyć nie tylko interes rodziny, ale także ewentualność pokrzywdzenia tych wierzycieli każdego z małżonków, których należności powstały w okresie objętym wstecznym działaniem orzeczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1994 r., I CRN 50/94, OSNCP 1994, nr 12, poz. 246; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1995 r., II CRN 148/94, OSNC 1995, nr 4, poz. 70; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1995 r., II CRN 162/94, OSNC 1995, nr 6, poz. 100).